De Japanse schrijver Haruki Murakami
(° 1949) onderscheidde zich al snel van zijn tijdgenoten door zijn interesse in
Amerikaanse literatuur, westerse
films, pop en jazz. Na een toneelopleiding werkte hij in een platenzaak en
opende hij een jazzclub: Ik bedacht alleen hoe mooi het zou zijn als
ik zou kunnen schrijven alsof ik een muziekinstrument bespeelde. Van Norwegian Wood (1987) werden miljoenen
exemplaren verkocht en Murakami werd eensklaps een nationale beroemdheid.
Intussen worden zijn boeken in meer dan veertig landen uitgegeven. Om het
schrijvershoofd koel te houden doet hij aan hardlopen – hij nam zelfs deel aan
marathons en triatlons. Op 12 januari 2014, Murakami’s 65ste
verjaardag, verscheen De kleurloze
Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren.
De twintigjarige student Tsukuru
Tazaki wordt verstoten uit het vriendengroepje waartoe hij sinds de middelbare
school behoorde en opeens is hij
helemaal alleen. Zijn jeugdvrienden, achtergebleven in zijn geboortestad toen
hij in Tokyo ging studeren, willen van de ene op de andere dag niets meer met
hem te maken hebben en Tsukuru heeft geen idee waarom.
Zijn vrienden hebben een naam
waarin een kleur voorkomt: Blauwezee, Rodeden, Wittewortel, Zwarteveld, wat hen
de respectievelijke bijnamen de Blauwe,
de Rooie, Witje en Zwartje oplevert. Alleen in de naam van Tsukuru Tazaki
komt geen kleur voor, wat hem laat besluiten dat hij een kleurloos persoon is, iemand zonder enige inhoud.
Zestien jaar later ontwerpt
Tsukuru - intussen afgestudeerd als ingenieur - stations, maar sinds de
traumatische verstoting door zijn vrienden heeft hij het gevoel geen vat te
hebben op zijn leven, evenmin op de relatie met zijn nieuwe vriendin Sala
Kimoto. Zij spoort hem aan het heft in eigen handen te nemen. Hij bezoekt zijn vroegere vrienden en tracht de
gebeurtenissen van zestien jaar geleden te reconstrueren. Uiteindelijk wordt na
een omzwerving in Finland het mysterie over de breuk met de vriendenclub
verklaard. En wat blijkt: Niet alles is
met het verstrijken van de tijd verdwenen, want Toén geloofden we vast in iets, en zo dachten we ook over onszelf: wij
waren mensen die rotsvast in iets konden geloven. Zoiets kan niet zomaar
zinloos verloren zijn gegaan.
Het zou niet de eerste keer dat
zijn fans en de kritiek een van zijn boeken tot een meesterwerk bombarderen, of het nu Kafka op het strand, De opwindvogelkronieken of de trilogie 1q84 is. Feit is dat Murakami steeds
weer weet te boeien en blijkbaar onuitputtelijke invalshoeken vindt om zijn
vaste thematiek - de vergankelijkheid,
de doelloosheid, het verlangen, het gemis, de zoektocht naar identiteit en menselijk contact - ijzersterk vorm te geven.
Het grensgebied tussen droom en realiteit is nooit veraf, zonder dat dat ook
maar een moment gekunsteld overkomt. Murakami weet keer op keer te verrassen,
de spanning te behouden en een diepmenselijk karakter te bewaren. En dat
bewijst hij hier weerom op meesterlijke wijze.
De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn
pelgrimsjaren, Haruki Murakami, vertaald uit het Japans door Jacques
Westerhoven, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen, 2014, ISBN 978 90 254 4207 1
(Roger Nupie)