Het moet gezegd worden dat het
recenseren van een dichtbundel nogal vaak begint met het bekijken van de voor-
en achterflap, daarna worden lukraak wat gedichten gelezen en soms begint men
plichtsbewust gewoon met het eerste gedicht. De intrige is een goeie aanzet.
Deze bundel roept vooral om attentie door het zeer geslaagde omslagbeeld: de
befaamde Boeuf écorché van de
invloedrijke beeldend kunstenaar Chaïm Soutine. Maar wat bedoelt de uitgever
met: “De gedichten van Juliën Holtrigter bevatten een geheimzinnige
luciditeit…?” Ik vraag me namelijk af hoe luciditeit geheimzinnig kan zijn?
Juliën Holtrigter is het pseudoniem
van Henk van Loenen, die in 1946
in Hilversum het levenslicht zag. De laatste jaren
verschenen van hem de bundels Omwegen,
Het verlangen te verdwalen, Het stilteregister en Het feest van de schemer, maar reeds in
1969 publiceerde hij in het destijds veelgelezen literaire tijdschrift
Kentering. Onder zijn eigen naam
maakt hij tekeningen, schilderijen, foto ‘s en ruimtelijk werk waarin hij het
zintuiglijke met het mystieke poogt te verbinden
Juliën Holtrigter kiest voor de
melange. In deze uitgave geen cycli, geen opsomming. Hij verweeft zijn beelden
tot aparte versregels en breit ze aan elkaar, het resultaat is een potpourri
die geurt en keert. De dichter houdt zijn titels mysterieus, vaak zijn ze de
beginwoorden van het gedicht.
De stoel van de man is
leeg
De stoel van de man is
leeg want hij stond op.
De spiegel bewaart nog
iets van zijn blik.
Doordat er iemand
verschijnt of verdwijnt
wordt het verhaal in
beweging gezet.
De man draait zich om
in zijn bed.
De stad is een storm
in zijn hoofd.
Hij hoort de bel,
haalt de deur van het slot.
In het donkere gat van
de straat is geen
schaduw te zien. Een
wolk drijft voorbij.
Ben jij het, vraagt
hij, de schrijver?
Als een trein in de
verte, een laars in de heg,
heeft zich de stilte
vermomd.
Ongehoord, zegt de
man. Hij draait zich om,
sluit de deur, gaat
zitten aan tafel.
De gedichten van Holtrigter
gooien de lezer door elkaar alsof hij op een roetsjbaan zit. Herlezen om te
beleven, zo iets ongeveer; een opdracht dus. Holtrigter is een dichter die of
gul of afgemeten is. Zijn versregels gaan een eigen leven leiden en de opbouw
van de strofen misleidt structuur. De centrifugale kracht van de toevloed aan
beelden brengt de lezer uit balans; zijn oriëntatievermogen en geduld worden
danig op de proef gesteld. Deze dichter bewoont zonder een spoor van twijfel
een heel aparte wereld. Zijn steden zijn zijn gedichten, waarin allerhande
anonieme figuren vaststellingen doen en vluchtig kortstondig nieuws uitbrengen.
Ze aanvaarden hun lot gelaten. De moderne vluchtige maatschappij is de voedingsbodem
voor veel van dit poëtisch werk. De rauwe stad en alle ervaringen daaraan
verbonden herkneedt de dichter tot puur wit brood. Alledaagsheid wordt op die
manier verheven. Snijderseiland is
een studie waard. Waar de geheimzinnige luciditeit zit, blijft mij een
raadsel…voorlopig nog.
Snijderseiland,
Juliën Holtrigter, Uitgeverij De Harmonie, Amsterdam, 2012, ISBN 978076168289
(Frank Decerf)